Narzędzia rozwiązywania sporów
Rozwiązywanie sporów wymaga zastosowania właściwie dobranego zestawu narzędzi, które w najbardziej efektywny sposób doprowadzą do osiągnięcia założonego celu gospodarczego. Każdy konflikt jest inny – choć wszyscy działamy w ramach tego samego systemu prawa procesowego, to jednak wybór metod pozasądowych otwiera cały wachlarz możliwości. Odpowiednio dopasowane rozwiązania alternatywne pozwalają znaleźć szybkie, skuteczne i często mniej kosztowne sposoby zakończenia sporu, a także zachować lub nawet odbudować relacje biznesowe.
1. Negocjacje
Negocjacje to dwustronny proces komunikacji między stronami, którego celem jest osiągnięcie porozumienia. Zakładają one aktywne poszukiwanie rozwiązania, które satysfakcjonowałoby wszystkie zaangażowane podmioty.
Podstawą negocjacji jest umiejętność rozpoznawania i zrozumienia potrzeb drugiej strony, a także elastyczne dopasowywanie interesów i celów. Właściwie prowadzone negocjacje mogą nie tylko zakończyć bieżący konflikt, ale także stworzyć solidne podstawy do dalszej współpracy.
2. Facylitacja
Facylitacja znajduje zastosowanie w przypadku sporów angażujących wiele stron lub dotyczących złożonych, wielowymiarowych problemów. Jej istotą jest wsparcie neutralnej osoby trzeciej, która czuwa nad procesem komunikacji i pomaga stronom przestrzegać ustalonych zasad.
Facylitator nie narzuca rozwiązania, ale wspiera strony w uporządkowanym dialogu, ułatwia poszukiwanie kompromisu i pomaga wypracować wspólne reguły prowadzenia rozmów. Facylitacja bywa stosowana samodzielnie lub jako uzupełnienie negocjacji.
3. Mediacja gospodarcza
Mediacja gospodarcza to alternatywa dla postępowania sądowego czy arbitrażowego – jest mniej sformalizowana, szybsza i tańsza. W procesie tym strony, przy wsparciu bezstronnego mediatora, wspólnie wypracowują rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony.
Jej szczególną zaletą jest możliwość zachowania dobrych relacji biznesowych – strony traktują się nie jako przeciwnicy, ale partnerzy dążący do wspólnego celu. Porozumienie zawarte w mediacji ma charakter „win–win”, a po zatwierdzeniu przez sąd zyskuje moc prawną wyroku.
Korzystanie z mediacji jest jednocześnie wyrazem stosowania najwyższych standardów w biznesie – świadczy o odpowiedzialności i umiejętności rozwiązywania konfliktów w sposób konstruktywny.
4. Koncyliacja
Koncyliacja, podobnie jak mediacja, jest formą alternatywnego rozwiązywania sporów. Różni się jednak tym, że koncyliator – lub specjalnie powołana komisja koncyliacyjna – samodzielnie opracowuje propozycję rozwiązania konfliktu.
Propozycja ta nie jest wiążąca – stanowi punkt wyjścia dla dalszych rozmów i negocjacji. Strony mogą ją przyjąć, odrzucić lub modyfikować. Koncyliacja bywa szczególnie przydatna, gdy strony potrzebują zewnętrznej inspiracji lub ramowego planu zakończenia sporu.
5. Arbitraż
Arbitraż to uregulowany prawnie, alternatywny wobec sądów powszechnych sposób rozstrzygania sporów. Warunkiem jego zastosowania jest wcześniejsze zawarcie w umowie tzw. „zapisu na sąd polubowny”.
Postępowanie arbitrażowe prowadzi wyznaczony przez strony arbiter lub zespół arbitrów, działający w ramach sądu arbitrażowego. Procedura przebiega zgodnie z regulaminem danego sądu, a wyrok arbitrażowy – w określonych przypadkach – może być zaskarżony przed sądem powszechnym.
Arbitraż łączy zalety formalnego postępowania z większą elastycznością i szybkością, a w środowisku biznesowym postrzegany jest jako profesjonalna i efektywna metoda rozwiązywania konfliktów.
6. Postępowanie sądowe
Postępowanie przed sądem powszechnym pozostaje podstawowym, instytucjonalnym sposobem rozstrzygania sporów. Jest to proces uregulowany przepisami prawa, w którym strony działają za pośrednictwem swoich pełnomocników, a ostateczne rozstrzygnięcie wydaje niezawisły sąd.
Choć procedura sądowa jest zazwyczaj najbardziej sformalizowaną i czasochłonną formą rozwiązania konfliktu, w wielu sytuacjach okazuje się nieunikniona. W takich przypadkach kluczowe znaczenie ma właściwe opracowanie strategii procesowej – tak, aby działania podejmowane w trakcie sporu skutecznie chroniły interesy przedsiębiorcy i prowadziły do osiągnięcia możliwie najkorzystniejszego rozstrzygnięcia.